رضا‌علی نوروزی، عضو هیئت علمی گروه علوم تربیتی دانشگاه اصفهان در گفت‌و‌گو با ایکنا از اصفهان اظهار کرد: در حدیث آمده است که خداوند به بندگان خود می‌گوید همان‌گونه که من عمل فردا را از شما نمی‌خواهم، شما هم روزی فردایتان را از من نخواهید. یکی از علل رواج احتکار در جامعه، داشتن آرزوهای دراز و واهی است؛ افراد می‌خواهند برای بیست سال آینده خود برنامه‌ریزی کنند که این اشتباه است، کما اینکه بخشی از ناامیدی‌های موجود در جامعه، به زیاده‌خواهی‌های افراد برمی‌گردد.
وی با بیان اینکه امید باید همراه با تلاش و به دور از رویاپردازی باشد، گفت: امید نگاه واقع‌گرایانه و به دور از رویاپردازی است، انسان باید با نگاهی امیدوارانه و مثبت نسبت به آینده تلاش و کوشش کند و این کافران هستند که از رحمت خداوند ناامید می‌شوند.
عضو هیئت علمی گروه علوم تربیتی دانشگاه اصفهان با اشاره به اینکه رویاپردازی نوعی اتلاف وقت است، افزود: رویاپردازی صرفا جنبه شناختی دارد و فاقد جنبه عملی است. در آموزه‌های دین اسلام نیز داشتن آرزوهای دراز نهی شده، چون عمر انسان را کوتاه می‌کند. رویاپردازی ضمن اینکه جنبه خیالی و ساده‌اندیشانه دارد، صرفا یک برنامه‌ریزی بدون اقدام و عمل محسوب می‌شود که تنها دستاورد آن فکر کردن زیاد است.
امید ارتباط تنگاتنگی با عمل دارد
نوروزی با اشاره به مفهوم توکل در آموزه‌های دینی گفت: توکل کردن به خدا به این معناست که انسان امیدوار با عمل گره خورده و قطعا تلاش خودش را انجام می‌دهد و در آینده حتما نتیجه آن را خواهد دید، حتی اگر تلاش‌هایش نتیجه ندهد، ناامید نمی‌شود و بنا را بر این می‌گذارد که خیری در آن بوده است؛ چه بسا خواهان خیری باشیم که به صلاح ما نباشد و شری را نخواهیم که در آن خیری برای ما نهفته باشد. توکل به خدا یعنی با وجود عدم دستیابی به نتیجه، دست از تلاش برنداشته و ظرف وجودی خود را توسعه دهیم.
وی با بیان اینکه امید نوعی مثبت‌اندیشی واقع‌گرایانه است، افزود: امید ارتباط تنگاتنگی با عمل دارد، انسان باید متناسب با تلاش خود امید داشته باشد و در صورت بی‌نتیجه ماندن تلاش‌هایش، بخشی از آن را به حکمت الهی و بخشی دیگر را به تلاش ناکافی خودش ربط دهد. انسان امیدوار که دنبال روزی می‌گردد و به رحمت الهی نیز امید دارد، دست نیاز به سوی هر کسی دراز کردن را ناخوشایند می‌داند، در مقابل، ناامیدی ضمن اینکه باعث تشنج و آلودگی‌های روحی و روانی در جامعه می‌شود، به معنای واقعی به خود شخص نیز آسیب می‌رساند.
این استاد دانشگاه تصریح کرد: مفهوم اصلی امید یعنی امیدوار بودن به رحمت الهی و باور به اینکه خداوند رحمتش را در چرخه هستی پرتوافشانی می‌کند، لذا انسانی که به دنبال روزی می‌گردد، در واقع به دنبال رحمت خداوند است. خداوند در قرآن می‌فرماید با من معامله کنید تا آن را چند برابر کنم. یک انسان فقیر از شدت نداری هرگز انفاق نمی‌کند ولو به مقدار اندک، از طرف دیگر انسان ثروتمند نیز چون صرفا به دنبال سودآوری است، حاضر به انفاق نیست.
وی با اشاره به آیه ۱۹ سوره مبارکه روم، «يُخْرِجُ الْحَيَّ مِنَ الْمَيِّتِ وَ يُخْرِجُ الْمَيِّتَ مِنَ الْحَيِّ وَ يُحْيِي الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا ۚ وَ كَذَٰلِكَ تُخْرَجُونَ؛ زنده را از مرده بیرون می‌آورد و مرده را از زنده بیرون می‌آورد و زمین را پس از مردگی‌اش زنده می‌کند و این گونه [از گورها] بیرون آورده می‌شوید، بیان کرد: خداوند در این آیه می‌فرماید که از مرده، زنده حاصل می‌شود، بنابراین طبق این آیات ناامیدی از رحمت الهی مردود است.
نوروزی خاطرنشان کرد: با توجه به آیه ۲۱۶ سوره مبارکه بقره، كُتِبَ عَلَیكُمُ القِتالُ و هُوَ كُرهٌ لَكُم و عَسی اَن تَكرَهُوا شَیئاً و هُوَ خَیرٌ لَكُم و عَسی اَن تُحِبّوا شَیئاً و هُو شَرٌّ لَكُم واللّهُ یَعلَمُ و اَنتُم لاتَعلَمُون؛ چه بسا چیزهای خیری که برای شما نوشته شده، ولی شما آنها را دوست ندارید و در آن خیری برای شما نهفته است. بعضی از اهداف به علت عدم برنامه‌ریزی صحیح در یک مسیر اشتباه قرار می‌گیرند و به نتیجه نمی‌رسند. خداوند هم نعمت‌های مادی می‌دهد و هم نعمت‌های معنوی و نمی‌توان گفت کسی که خداوند صرفا به او نعمت‌های مادی داده، حتما دوستش داشته و نیکبخت است و متقابلا کسی که به اهداف خود در زندگی نرسیده، مورد رحمت الهی قرار نگرفته، بلکه شاید تلاش کافی انجام نداده و یا در انتخاب مسیر به برنامه‌ریزی بیشتری نیاز داشته است.
استاد دانشگاه اصفهان با اشاره به آیه ۶۹ سوره مبارکه عنکبوت، وَالَّذينَ جاهَدوا فينا لَنَهدِيَنَّهُم سُبُلَنا وَ إِنَّ اللَّهَ لَمَعَ المُحسِنينَ؛ و آنها که در راه ما (با خلوص نيّت) جهاد کنند، قطعا به راه‌هاى خود، هدايتشان خواهيم کرد و خداوند با نيکوکاران است، گفت: اگر انسانی در مسیر درست حرکت کند، خداوند رحمتش را به او ارزانی می‌کند و او را هدایت خواهد کرد؛ این رحمت‌ها شامل نعمت‌های مادی و معنوی می‌شود. چه بسا بخشی از بیماری‌های روحی و روانی و نیز حرص و ولع بیش از حد به علت ناامیدی از رحمت الهی باشد.
