روش هاي مختلف خلاصه کردن
براي اينکه خلاصه نويسي کنيد، تنها يک ابزار مجزا لازم دارد و آن هم دفترچه يادداشت است. براي يک خلاصهنويسي خوب شما مي‌بايست تمام خلاصه‌هاي يک درس را در يک دفترچه يادداشت کنيد و از خلاصهنويسي در برگه‌هاي پراکنده و بدون صحافي خودداري نماييد؛ زيرا با گذر زمان، حجم يادداشتها افزايش خواهد يافت و ترتيب آنها به هم خواهد خورد و يافتن و مرتب کردن آنها زمان و انرژي زيادي مي‌طلبد و کاري خسته کننده است. خلاصه نويسي، شامل فنون مختلف يادداشت برداري، حاشيه نويسي، خط کشي زير جملات، دستهبندي و علامت‌گذاري مي‌شود که بسته به شرايط و نوع مطالعه مي‌تواند مختلف بوده و حتي براي يک درس، موارد متعددي را شامل شود.
1- علامت گذاري
بهترين فن مطالعه، درگير شدن با مطلب يا به اصطلاح، مطالعه فعال است. علامت‌گذاري، سريع ترين روش براي مطالعه فعال است و البته نکات مهم را نيز مشخص مي‌کند. زماني که مطلبي را مطالعه مي‌کنيد، در جايي که برايتان سؤال باقي مي ماند و مطلب را کامل متوجه نمي‌‌شويد از علامت سؤال (؟) استفاده کنيد و کنار آن مطلب علامت بزنيد. هرجا احساس نموديد که مطالب، سؤال‌خيز بوده و به نکته مهمي اشاره شده است علامت تعجب (!) و جايي که به يک کلمه يا عبارت کليدي برخورديد دور آن را خط بکشيد و پاراگراف‌هاي مهم را با علامت ضربدر (×) مشخص کنيد. به طور کلي، هنگام مطالعه، استفاده از علامت گذاري، سرآغاز خوبي براي مطالعه دقيق و فعال است. دقت داشته باشيد که در استفاده از علامت ها و انتخاب جملاتي که خط کشي مي‌‌شوند زياده‌‌روي نکنيد؛ چرا که در مطالعه هاي آتي حوصله تان سر مي‌رود.
2- خط کشيدن زير مطالب مهم
يکي از شيوه هايي که در خلاصه نويسي به کار مي‌رود، خط کشيدن زير مطالب مهم است. معمولاً اين روش در ميان بيشتر دانش آموزان و داوطلبان از محبوبيت برخوردار است؛ زيرا هم راحت‌تر از يادداشت برداري است و هم داوطلب احساس مي‌کند که مطالب مهم را بدون کمترين تغييري خلاصه کرده است. براي خط کشيدن زير مطالب مهم، بهتر است که از خودکارها، مدادها يا ماژيک‌هاي رنگي استفاده کنيد؛ مثلاً مطلب بسيار مهم را با يک رنگ، مطالب کمتر مهم را با رنگ ديگر و يا مطالب هر فصل يا موضوع را با رنگي خاص خط بکشيد. اين کار باعث مي شود تا هم مطالب، بيشتر در ذهن شما باقي بماند و هم تنوع بيشتري داشته باشيد و زود خسته نشويد.
در خلاصهنويسي به روش خط کشيدن زير مطالب بايد توجه داشته باشيد با وسواس اينکه ممکن است مطلبي از قلم بيفتد زير همه مطالب را خط نکشيد؛ زيرا در غير اين صورت، حاصل کار، صفحه‌اي پر از خط در زير جملات مي‌شود و نه موجب يادگيري بيشتر. اگر شما در هر صفحه، زير مطالب زيادي را خط بکشيد، احتمال کاهش يادگيري وجود دارد و نشانه اين است که اين وسيله را جانشين توجه واقعي به مطلب و برگرداندن مطلب به زبان خود کرده‌ايد. چيزي که در اين عمل بايد مد نظر قرار دهيد و زير آن را خط بکشيد اطلاعات مهم، مانند نتيجه‌گيري‌هاي کلي، تعريف‌هاي کليدي و جمله‌هاي اصلي که وظيفه آنها توضيح و تشريح نکات است، جملات کليدي، نکات تستي و ... است؛ بدون اينکه به انديشه اصلي مطلب خدشه‌اي وارد آيد.
3- حاشيه نويسي
يکي از کارهاي مهمي که در خلاصه نويسي مي‌توانيد انجام دهيد اين است که حاشيه نويسي کنيد. حاشيه نويسي با هدف انتقال مجموعه‌اي از مطالب مهم و خلاصه شده از متني است که شما مطالعه کرده ايد. در حاشيه نويسي مي‌توانيد کليدي ترين جمله هر پاراگراف را استخراج کرده به زبان خودتان در حاشيه کتاب يا جزوه يادداشت کنيد. براي اين کار در پايان هر پاراگراف از خودتان بپرسيد که اين پاراگراف قصد داشت چه مطلبي را به من بياموزد و آن را در يک جمله و با زبان خودتان، نه به صورت کتابي، بيان کرده و يادداشت نماييد؛ به علاوه مي‌توانيد سؤال، انتقاد يا هر مطلب ديگري را که مربوط به همان موضوع باشد و در جاي ديگري خوانده‌ايد، حاشيه‌نويسي کنيد. اين فرآيند به تمرکز فکر، دقت، حفظ و يادگيري بهتر شما کمک مي‌کند.
4- دسته بندي
يکي ديگر از روش هاي مهم خلاصه نويسي «دستهبندي» است. اين روش براي مباحثي مانند تاريخ ادبيات يا احاديث درس دين و زندگي که شامل دسته ها و طبقه بندي هاي مختلف هستند، بسيار مفيد است. روش کار نيز به اين صورت است که مطالب مختلفي را که بتوان در يک دسته قرار داد، يک جا نوشته و آنها را دستهبندي مي‌کنند؛ به عنوان مثال مي‌شود که شاعران را بر حسب قرن يا احاديث را بر اساس اشخاص دسته بندي نمود.
5- يادداشت برداري
اصلي‌‌ترين نوع خلاصه نويسي، يادداشت برداري است که مي‌تواند کمک بسيار مؤثري به يادگيري طولاني مدت شما و همين طور صرفه‌جويي در وقت شما نمايد. يادداشت برداري، عبارت است از برداشت کليدي‌‌ترين مفاهيم هر مطلب و ثبت آن در دفترچه‌اي جداگانه به شيوه‌اي خاص که در مرورهاي آتي کارايي داشته باشد. هر برگه يادداشت‌‌برداري شده بايد داراي دو ويژگي مهم باشد:اول اينکه بايد خلاصه و کليدي باشد؛يعني آنچه را که يادداشت مي‌کنيد بايد حجمي بسيار کمتر از آنچه که در متن اصلي موجود است، داشته باشد. دومين ويژگي يادداشت‌‌برداري، تداعي‌گر بودن يادداشت‌‌هاست؛ يعني همه آنچه را که پاراگراف و متن قصد انتقال آن را داشت به شما انتقال داده و يادآوري نمايد؛ به بيان ساده، يادداشتها بايد مفيد، اما مختصر باشند.
ممکن است که در ابتدا، شما در انجام هر يک از اين روش‌هاي خلاصهنويسي ها با مشکل مواجه شويد، اما اگر بخواهيد و اراده کنيد که مطالعه خوبي براي کنکور داشته باشيد، حتماً مي‌توانيد بتدريج، مطالب را به بهترين شکل ممکن خلاصه برداري کنيد. حتماً به خاطر داشته باشيد که يک مطلب، بسته به اهميت و تستي بودن آن، مي‌تواند به همه اشکال يا يک شکل خلاصهنويسي شود. در خلاصهنويسي، نکات زير را بايد رعايت کنيد تا در وقت خود صرفه‌جويي کرده و از زحمت خودتان هم بهترين نتيجه را بگيريد:
به اين نكات در هفته هاي آينده پرداخته خواهد شد.
ريحانه رامشگر
كارشناس ارشد مديريت
میشه لطف کنین روشهای صحیح مطالعه کردن
و روش تست زدن بزارید
باتشکر
