ممکن است که در ابتدا، شما در انجام هر يک از اين روش‌هاي خلاصه‌نويسي ها با مشکل مواجه شويد، اما اگر بخواهيد و اراده کنيد که مطالعه خوبي براي کنکور داشته باشيد، حتماً مي‌توانيد بتدريج، مطالب را به بهترين شکل ممکن خلاصه برداري کنيد. حتماً به خاطر داشته باشيد که يک مطلب، بسته به اهميت و تستي بودن آن، مي‌تواند به همه اشکال يا يک شکل خلاصه‌نويسي شود. در خلاصه‌نويسي، نکات زير را بايد رعايت کنيد تا در وقت خود صرفه‌جويي کرده و از زحمت خودتان هم بهترين نتيجه را بگيريد:
1. يکي از راه‌هاي کارا کردن يادداشت‌ها به هنگام ثبت کلمات مهم، به کار نگرفتن کلمات اضافي است. در خلاصه‌نويسي هر قدر اطلاعاتي با کلمات کمتر و عبارت‌هاي کوتاه‌تر نقل شود، کارآيي آن بالاتر است؛ بنابراين، هنگامي که اطلاعات نسبتاً زيادي را در چند کلمه خلاصه مي‌کنيم، يادداشت‌هاي شما کارا هستند. در يادداشت‌ها بايد هدفتان اين باشد که حتي‌الامکان مطالب مختلف را که برگرفته از درس معلم، کتاب و جزوه هستند، در جمله‌هاي کوتاه و مفيد بگنجانيد. اين کار سبب مي‌شود که توجه شما صرفاً به اطلاعات مهم متمرکز شود. بايد از اين گونه جمله‌ها، يعني از جمله‌هايي که کلي‌ترين و محوري‌ترين اطلاعات را در بر دارند، يادداشت برداريد و به جمله‌هايي که از لحاظ اهميت ساختاري، ضعيف و حاوي اطلاعات جزيي‌ترند، توجه چنداني نکنيد.
2. در خلاصه‌نويسي، ابتدا بايد کليات موضوع مورد توجه قرار گيرد و موضوعات به صورت نمودار درختي رسم شود و سپس به جزييات پرداخته شود. در خلاصه‌نويسي بايد دقت کرد که معمولاً ايده و نکته اصلي در دو جمله اول پاراگراف بيان شود و بقيه پاراگراف، شامل توضيحات اين مطلب باشد؛ اما اين بدان معني نيست که بقيه متن، مهم نيست؛ بلکه در ادامه متن بايد به کلمات کليدي مانند: «نخستين»، «مهم‌ترين عامل»، «بيشترين تاثير»، «نکته اساسي»، «در نتيجه» و ايجابي بودن يا نبودن افعال نيز توجه کرد.
3. يکي از کارهايي که مي‌توانيد در خلاصه‌نويسي انجام دهيد اين است که طرز ارتباط موضوعات اصلي و فرعي را به کمک نمودار درختي نمايش دهيد تا به درک بهتر مطالب کمک کند.
4. در هنگام مطالعه مباحث درسي، ابتدا به کشيدن خط در زير مطالب اصلي، مهم و با اهميت بپردازيد و سپس خلاصه‌نويسي کنيد؛ زيرا انجام دو فعاليت مجزا، يادگيري و خلاصه‌نويسي در يک زمان واحد، باعث ايجاد اخلال و عدم تمرکز در انجام هر دو عمل مي‌شود.
5. خلاصه‌نويسي شما، چنانچه شامل خلاصه مباحث درسي، نکات مهم در کتاب درسي و جزوات يا تست‌هاي غلط و «نزده» شما در آزمون‌ها و مجموعه‌هاي تست باشد، داراي ارزش درسي بالاست، و الزاماً نبايد فقط از داخل کتاب يا جزوه شما جمع‌آوري شود.
6. اگر هنگام مطالعه مطالب خلاصه‌نويسي شده که حاوي خطوط اصلي و پيامدهاي مهم است، پي به کم اهميتي مطالبي ببريم که در زمان خلاصه‌نويسي، مهم جلوه کرده‌اند يا به علت گذشت زمان و مرور مطلب، اهميت اوليه را ندارند، اين نکات را حذف کنيد.
7. در خلاصه‌نويسي به انتخاب سبکي مناسب با متن خلاصه شده، رعايت يکنواختي افعال از لحاظ زمان، حجم مطالب و عدم تصرف در پيام‌ها و محتواي متن اصلي، توجه کنيد. در مورد درس‌هاي فرمولي و قاعده‌دار، مانند درس‌هاي شاخه رياضيات، فيزيک، شيمي، منطق، گرامر انگليسي، قواعد عربي، دستور زبان فارسي و آيين نگارش، اقتصاد و آرايه‌هاي ادبي، خلاصه اين درس‌ها از طريق يادداشت فرمول‌ها و قواعد، رسم نمودارهاي لازم و طبقه‌بندي دقيق اجزاي هر مبحث فراهم مي‌آيد و لازم است که براي تسلط و يادآوري در مرور مباحث خلاصه‌نويسي شده، براي هر مورد مثالي آورده شود.
8. چون اغلب قواعد، گاهي با موارد استثنايي و تبصره‌ها نقض مي‌شود، اين نکات خلاف قاعده نيز بايد يادداشت و آموخته شود؛ در واقع، اهميت استثناها از قواعد خيلي بيشتر است و عموماً، سؤالات مهم و اساسي کنکور از ميان اين مطالب استخراج مي‌شود. در درس‌هاي هم‌گروه رياضيات، توجه به اين نکته ضروري است که توانايي حل مسايل با توانايي تست‌زني خيلي تفاوت دارد، و مورد دوم، بسيار دشوارتر و مستلزم تمرين و تکرار فراوان‌تر است.
9. در خلاصه‌نويسي درس‌هاي تشريحي و حفظ‌کردني، از قبيل معارف اسلامي، تاريخ، جغرافيا، تاريخ ادبيات، جامعه شناسي، علوم اجتماعي، روان‌شناسي، فلسفه، زيست‌شناسي، زمين شناسي، ادبيات و شيمي (بخش‌هاي تعريفي و تشريحي)، مي‌بايد کل هر فصل يا گفتار را بخوانيد و مطالب اساسي و مهم را به شکلي برجسته مشخص سازيد و آن گاه نکات مشخص شده را در يک دفتر جداگانه يادداشت کنيد.
10. خط کشيدن زير جمله‌ها و يادداشت‌برداري، در مقايسه با خواندن تنها و خلاصه‌نويسي از خط‌کشي، مؤثرتر است؛ پس بايد به هنر خلاصه‌نويسي مجهز بود تا از زمان و نيز از امکانات، بيشترين استفاده را کرد.
11. برخي از داوطلبان گمان مي کنند که خلاصه نويسي باعث گرفتن وقت مطالعاتي آنها مي شود و نسبت به وقتي که براي آن صرف مي‌کنند سود کمتري دارد؛ در حالي که اين موضوع برعکس است. از مزاياي خلاصه‌نويسي، بهره‌گيري از يادداشت‌هاي خلاصه در مدت زمان کوتاه و صرفه‌جويي در زمان، تسهيل در برخورداري از محتويات مهم کتب و جزوات در حجم کم، ايجاد انگيزه در دانش‌آموزان براي مطالعه، کمک به در خاطر سپردن مطالب و از ياد نرفتن آنها و کمک به تمرکز فکر هنگام خواندن کتاب و جزوه است.
12. تاريخ يادداشت برداري را در گوشه برگه يادداشت نماييد تا در زمان هاي خاص مرور کردن سر درگم نشويد.
13. به خاطر داشته باشيد که در برنامه‌ريزي خود، زمان‌هايي را بايد به مرور کردن اختصاص دهيد و در اين زمان‌هاي مرور کردن، به جاي مطالعه دوباره کتاب يا جزوه، خلاصه‌هايي را که برداشته‌ايد، مطالعه کنيد.
14.در هر بار مرور خلاصه‌ها، نسبت به مرورهاي قبل مي توانيد بخشي از خلاصه‌ها را که به طور کامل ياد گرفته‌ايد، حذف کنيد تا در وقتتان صرفه‌جويي شود.
ريحانه رامشگر
كارشناس ارشد مديريت
