در اغلب خانواده ها کودکانی دیده می شود که در حین بازی کردن شیطنت، سر و صدا و هیجانات کنترل نشده ای دارند که در برخی مواقع با بی توجهی آنها به تذکرات مواجه می شوید که در این شرایط والدین و اطرافیان این بازیگوشی و شیطنت کودک را، به اشتباه بیش فعالی خطاب می کنند.
بسیاری از روانشناسان متخصص ، عنوان می کند که بیش فعالی از مشکلات رفتاری است و یک اختلال روانپزشکی است که در پسران بیش از دختران شایع است و به گفته ی روانشناسان و مشاوران متخصص علت بروز این اختلال بسیار متعدد و پیچیده است که شامل عواملی همچون ژنتیک، محیط ، سابقه و شرایط خانوادگی و اجتماعی است.
از دیگر علل بیش فعالی در کودکان عوامل روانشناختی و رفتاری، فرهنگی است حتی برخی از مادران در دوره ی بارداری احساس می کنند که حرکات و جنبش های کودک غیرعادی و بیش از حد طبیعی بوده است که این جزئی از عوامل ارثی محسوب می شود.
کودکان بیش فعال معمولا پر تحرک، حواس پرت، پرحرفند.
یکی از تفاوتهاي کودک بازیگوش و بیش فعال، پرحرفی کودکان بیش فعال است. اغلب کودکان بیش فعال؛ دائم وسط حرف شما حرف میزنند و غیر قابل کنترل می شوند یا بدون اینکه از آنها سوالی پرسیده شود جواب می دهند. خواب آنها ناآرام و کافی است و در خواب همان تحرکات زیاد و شیطنت های زمان بیداری را دارند و در اغلب این کودکان بردن آنها به رختخواب کار دشواری است چراکه آنها انرژی زیادی دارند و احساس خستگی نمی کنند در نتیجه از خوابیدن متنفر هستند و معمولا در شرایطی که با والدین خود بیرون می روند ممکن است دست والد خود را رها کنند و بدون فکر عمل کنند.
اکثرا آنها در مدرسه با همکلاسی های خود مشکل دارند و دائم در حال حرکت و بی دقت هستند. آنها پاهای ناآرامی دارند، دائم در حال دویدن و بالا و پایین پریدن هستند و در حقیقت کنترل آنها بسیار مشکل است.
بسیاری از این کودکان مشکل در تمرکز دارند و در انجام تکالیف مدرسه، تماشای تلویزیون و سایر موارد دیگر تمرکز ندارند و حواس پرت هستند. گاهی ممکن است کارهای خطرناکی انجام دهند و خرابکاری کنند و به خودشان و دیگران آسیب برسانند و همچنین آنها صبر و تحملی در دست یابی به خواسته های خود ندارند و ممکن است پرخاشگری کنند.
- انواع کودکان بیش فعال:
بیش فعالی دارای ویژگی های بارزی است که شامل پرتحرکی، کمبود توجه و تمرکز، بروز اعمال ناگهانی و غیرقابل پیش بینی می شود. این اختلال سه نوع است؛
- اختلال اول: در گونه اول که کودک فقط در توجه و تمرکز مشکل دارد.
- اختلال دوم: در نوع دوم فقط پرتحرکی دیده می شود و بالاخره نوع ترکیبی که کودک هم پرتحرک است و هم مشکل توجه و تمرکز دارد این اختلال در کودکان دبستانی و در پسرها سه تا پنج برابر شایع تر از دختران است و بیشتر در پسران اول خانواده مشاهده می شود.
- اختلال سوم: معمولا اختلال از سه سالگی به بعد تشخیص داده می شود. کودکان مبتلا در دوره شیرخواری اکثرا پرتحرک هستند و دست ها و پاهای خود را زیاد حرکت می دهند؛ کم خواب، کم غذا هستند و زیاد گریه می کنند.
قطع پی‌درپی گفت‌وگو و مکالمه بزرگ‌ترها، پاسخ دادن به سؤال، پیش از آنکه جمله‌ی سؤال‌کننده به پایان برسد. بی‌صبری و بی‌تحملی شدید طوری که هر آنچه طلب کرد، باید در همان لحظه آن را دریافت کند.
پرحرفی مدام در حال حرکت و جنب‌و‌جوش بودن، بی‌صبری و نداشتن تحمل برای ایستادن در صف و رعایت نوبت، عصبی و حساس بودن و مرتب پایین و بالا پریدن، هل دادن بقیه‌ی کودکان، برهم زدن بازی بقیه،
انجام تکلیف‌های مدرسه بدون توجه و دقت، «قاپیدن» وسایل و اسباب‌بازیهای کودکان دیگر، نداشتن مهارتهای لازم در برقراری ارتباط‌های اجتماعی با دیگران، گم‌کردن وسایل شخصی،از این شاخه به آن شاخه پریدن.
- دلایل بیش فعالی:
علت به وجود آمدن بیش فعالی احتمالا ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی است. احتمالا این کودکان در بخش های مربوط به توجه و تمرکز در مغز دچار نقص جزئی هستند. از عواملی که می توانند در بروز این اختلال موثر باشند سیگار کشیدن و یا مصرف الکل در دوران بار داری توسط مادر است.
- حتی استنشاق تحمیلی دود سیگار توسط مادر باردار، باعث اختلال در رفتار کودک می شود. استرس مادر هم با این موضوع ارتباط دارد. تحقیقاتی که در این زمینه انجام شده بيانگر این است که این اختلال معمولا در خویشاوندان نزدیک افراد هم وجود دارد.
- مسمومیت ناشی از سرب حاصل از دود اتومبیل و آلودگی هوا، غذاهای محتوی مواد افزودنی مثل شیرین کننده های مصنوعی و یا رنگ دهنده های خوراکی، مواد جلوگیری کننده از فاسد شدن غذا که در بعضی از غذاهای آماده وجود دارد، نیز در ایجاد این سهیم هستند.
